Dinsdag 10 december 2024. Tijd: 16.21 uur.
Hoe houden we de zorg toegankelijk en betaalbaar? Daarover overleggen het kabinet en de zorgsector al tijden. Maar op de ledenvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten werd besloten om uit het overleg te stappen, met een overweldigende meerderheid van 93,4%. Reden: bezuinigingen.
Het kabinet wil namelijk bezuinigen op gemeentelijke budgetten voor gezondheidsprojecten.
Dit kan weleens een groot probleem worden. Niet alleen voor het kabinet, maar voor de hele zorgsector. Want met deze actie is het veel moeilijker om het Integraal Zorgakkoord (IZA) in stand te houden. Deze strategie is cruciaal om de zorg functioneel te houden tot 2040 – en een alternatief is er (nog) niet.
Preventie is fundamenteel in het akkoord. Oftewel: zorgen dat minder mensen medische zorg nodig hebben, specifiek via de gemeente. Die moeten daarvoor zorgen met een batterij aan onder andere schuldhulpverleners en jeugd- en maatschappelijk werkers. Het zogenaamde sociaal domein.
Hoe dan precies? Bijvoorbeeld mensen helpen die depressief zijn, zonder onderliggende medische oorzaak. Deze mensen hebben bijvoorbeeld stress omdat ze in de schulden zitten. Daar doe je weinig aan als psycholoog, maar kun je wél veel aan doen als maatschappelijk werker, via schuldsanering. Als mensen met schulden zo geholpen kunnen worden, krimpen de wachtlijsten in de ggz.
Gemeentes die preventieve zorgbeleid uitvoeren, met name door burgers betere leefomstandigheden en -omgeving te bieden. Dat klinkt mooi én effectief, want hoe beter mensen zich in het algemeen voelen, hoe kleiner de kans dat ze behoefte hebben aan (langdurig) zorg. Dit kan al in kleine dingen zitten, zoals mensen helpen (weer) te gaan sporten, of ouderen minder eenzaam te maken.
Om dit beleid uit te kunnen voeren, zouden gemeenten 300 miljoen euro extra per jaar krijgen, tot 2026. Deze afspraak viel onder het Gezond en Actief Leven Akkoord, gesloten door het vorige kabinet.
Maar toen kwam het nieuwe kabinet-Schoof. Die wil hierop bezuinigen. En dat komt bovenop de angst dat gemeenten vanaf 2026 misschien miljarden minder krijgen. Dat heeft dan weer te maken met plannen van Rutte IV om fors te bezuinigen op het gemeentefonds – een van de belangrijkste bronnen van inkomsten voor gemeenten.
Ja, er zou een alternatief komen, een nieuw systeem van gemeentelijke financiering. Maar toen viel het kabinet, en werden de plannen niet afgemaakt. Nieuwe plannen zijn er nog niet. Als die er ook niet komen, kunnen gemeenten hun begrotingen onmogelijk rond krijgen. Daarom spreken gemeenten nu over 2026 als een ‘financieel ravijnjaar’.
Het Integraal Zorgakkoord werd ingesteld om dat ravijnjaar te voorkomen. Althans, dat werd gemeenten beloofd. Bovendien zou er structurele financiering komen om het preventie- en gezondheidsbeleid uit te kunnen voeren. Maar het nakomen van die beloften lijkt steeds verder uit zicht te raken: zorgminister Agema gaat juist bezuinigingen op preventie en publieke gezondheid. En een oplossing voor 2026 is nog heel, heel ver weg.
Maar de bezuinigingen zijn niet de enige reden waarom gemeenten uit het akkoord gestapt zijn. De gemeenten voelden zich ook niet gelijkwaardig in het overleg, naast zorgverzekeraars en het ministerie.
Hoe het nu verder moet, is heel onduidelijk. Minister Agema houdt zich in haar reactie op de vlakte: “De zorg kent grote uitdagingen en de IZA-partijen zetten hier samen hun schouders onder. Gemeenten hebben hierin een belangrijke rol. Ze zijn altijd welkom om terug te keren aan tafel.”
Auteur: redactie
Volg ons via
U kunt contact met ons opnemen via:
[email protected]